رویداد ها

سال نو و بهار نو خجسته باد!

نوروز به ما این پیام را می‌ دهد که زمستان رفتنی است.

بهار بی گمان جشنِ “زایش“ و “زندگی“ و نقطۀ وصلِ طبیعت، انسان و جامعه است، رویدادِ سترگی که خود را در عنصری به نام “نوروز”  نشان می ‌دهد. طبیعت با فرا رسیدنِ اعتدال بهاری، ناگهان از کسوتِ زمستان بدر می‌آید، برف ‌های زمستانی را از گیسوانش می ‌تکاند و به جای آن نگین شکوفه می ‌نشاند. در همین بازۀ زمانی است که زمین دارایی ‌های نهفته‌ اش را یکجا بیرون می ‌ریزد و جهان با موج هایی از بارانِ عطرآگین، با نسیم به رقص برمی‌خیزد. این لحظۀ خجسته، در حوزۀ تمدنی ما “نوروز” نام دارد. این فرگشت و دگرگونش که موجبِ نو شدن می شود، نه به ‌صورت تدریجی و مکنون، بلکه به مثابۀ پیاوردِ یک “رستاخیز”، که به گونۀ آشکار و ناگهانی رخ می ‌دهد.

  نو شدنِ سال و “نوروز“ آنچنان آشکار و جان نواز است که می ‌توان بین زمستان و بهار خطِ پررنگ کشید و آن دو را از هم متمایز کرد. “نوروز“ با آمدن اش ضرورتِ “تغییر” و “نو شدن” را به ما یادآوری می‌کند، از همین رو هر نوروز در سرشتِ خود فراخوانی به “آزادی” و “عدالت” در حیات انسان ‌هاست، به عبارت دیگر “نوروز” به ما این پیام را می‌ دهد که زمستان رفتنی است و باید برخاست و بهارِ اجتماعی ـ انسانی را به زندگی بازآورد، چیزی که نشان می دهد همانگونه که “نوروز“ به عنوانِ نمادی از بازتولیدِ زاستار و برپایی نظم در طبیعت تلقی می ‌شود، در جامعه نیز همچون نمادی از آغازِ دوباره انگاشته می‌ شود.

  “نوروز“ برای ما مهم و معنادار است، زیرا از یک سو به عنوانِ یکی از فرصت ‌های بزرگ برای یادآوری و پاسداری از هنجار های فرهنگی و تمدنی به میراث مانده برای ما می ‌شود و زمینۀ ایجاد ارتباط با زادگاه و بازگشت به ریشه ‌های معنوی ما را بوجود می آورد، از سویی ما را بیشتر از روز های دیگر متوجه دلواپسی های زمانِ مان می کند، دلهره های که با انسان های معاصر مان به گونۀ مشترک داریم، و آنها ناشی از حضورِ ما در زمین و مسئلۀ محیط زیست و بحران‌ هایی است که انسانِ مدرن و تکنولوژی جدید برای آن ایجاد کرده اند.

 جستارِ بهره وری بی رویه از منابع طبیعی و ویرانشِ عناصرِ زیست محیطی که امروزه خیلی ‌ها را درگیرِ خود نموده و باید بدان پرداخته شود، از همین رو گفته می شود جهانِ طبیعت برای انسان ها دارای اهمیتِ اساسی است و حتی می تواند همچون بنیانِ اخلاق مطرح باشد، بنیانی که با وجودِ ستایش از مزیت های تکنولوژی جدید، دو خطرِ عمدۀ آن یعنی “بی هدفی“ و “بی خانمانی“ را هشدار می دهد. بی هدفی و خانمانی موجب شده اند، انسانِ جدید به یک ذهنِ مدرک تبدیل گردد و از “جهان مندی” بی بهره شود، بنابراین جایگاه اش در جهان را از دست داده و خود را “بی خانمان” و “گمگشته” احساس می کند، نوعی پوچی و نیستی  که با ستردنِ هستی موجب شده است تا انسان در دورانِ جدید خود را کانون آفرینش بینگارد و این به بهای از دست دادن جای خودِ او در جهان شده است، اما “نوروز” به ما می نمایاند که بدونِ تعادلِ بوم شناختی دور سازی اهریمن های پوچی و بی معنایی به جز اینکه ما را اسیرِ آرمانگرایی ‌های بی‌ارتباط با واقعیت نماید، تحول دیگری نمی آفریند، واقعیتی که می رساند می باید اخلاقِ زیست ‌محیطی مان را بهسازی کنیم و خود را در سیستم ارزشی کل‌نگرانه ‌تر یعنی در هماهنگی و سازگاری با نظامِ شگفت انگیزِ کیهانی تعریف نماییم، بازۀ که برایش “نوروز“ بهانۀ خوبی می تواند باشد.  

 بدیهی است که هر فردی یک تلقی یا ایماژ از “نوروز“ دارد که بر پایۀ آن رفتار و برنامه ها و حتی اندیشیدن و روابط اش را مدیریت می کند. یک ایماژ از “نوروز“ می تواند این باشد که یک تغییر و تحولی در طبیعت در حال رخ دادن است یا به تعبیری یک گشایشی در طبیعت دارد رخ می دهد که ما هم بی بهره از این گشایش و رهایش نخواهیم بود. جالب است بدانیم “نوروز“ را با دو حیث مدِ نظر قرار داد، یک حیثِ بیرونی و دیگری حیثِ درونی است، شاید از لحاظ بیرونی تغییرات شکلی را تجربه نماییم و اما به معنای دقیق کلمه “نوروز“ به سراغ ما نیامده باشد، مهم اما دالِ مرکزی این گشایش و رهایش است که باید اتفاق بیافتد و اگر در پی آن ظواهر، بواطنِ مان نیز تغییر کرد آنگاه “نوروز“، نوروزِ اصیل است. معنای سخن این است که با نوروزی شدنِ اصیل است که روش، رویش و رویکردِ مان چیزِ دیگری خواهد شد و تلاش می کنیم که متناسب با طبیعت حاضر شویم.

 ایماژ دیگر این است که نوروز همچون تجدیدِ زیستِ ذهن برای ما اهمیت دارد. یعنی دوباره می خواهیم در ذهن و جانِ مان زمینه های گشایش و رهایش را بوجود آوریم. برپایۀ این ایماژ، گزینشِ چگونگی “بودنِ“ ما را بهسازی می نماییم، یعنی ما آن روزی که تصمیم بگیریم که نحوۀ زیستن مان تغییر کند یا تجدیدِ پیمانی که با هستایش گیتی بکنیم به آن می توان اطلاق “نوروز“ کرد.

 باری، نوروز می‌تواند الگوی خوبی برای انسان ‌ها و جوامع باشد که در آن خیر و شر را در کنار هم ببیند و به ‌جای آرمانگرایی سراب‌گونه به واقعیت‌ های موجود اتکا نمایند. “نوروز“ در عین اینکه خیرِ شادی آفرین، فرح‌زا و زندگی‌بخش است، اما نباید ما را به‌گونۀ غافل کند که بینگاریم که همه هستی همین است، بلکه باید به آینده نیز اندیشید. بنابراین “نوروز“ همان اندازه که به ما انرژی و سرزندگی می ‌دهد، قدرت تأمل و تفکر برای روز های گذر از “نوروز“ را هم می‌ دهد. این نشان می‌د هد که زندگی ما همیشه در حال زیر و رو شدن و صیرورتِ دائمی است.

  “نوروز“ انگار هیچ وضعیتِ موجودی را ایده آل نمی ‌داند و همواره می‌خواهد تغییر و نوشدگی را بنمایاند و وضع موجود را بهسازی نماید، چون در چرخۀ رخداد ها از خیری، خیرِ دیگری بر می خیزد. از همین رو “نوروز“ معطوفِ این است تا جوانۀ خیر را در روند تکامل به ثمر برساند.

رویهمرفته به نظر می ‌رسد در جهانی که بسیاری از ذخایرِ معنابخش ته کشیده و تعدادِ زیادی از جوامع ازجمله به شکل شدیدتر دچارِ خلأ شده‌ اند و چیزهایی که دارای اتوریته باشند و به ما جهت بدهند، کم‌ رمق گردیده و ما نمی‌توانیم عناصر سنتِ خود را فعال کنیم، برخی از مفاهیم سنتی ما مانندِ “نوروز“ البته با آرایش نوین که ویژگی تغییر و نوشدگی و بهینه سازی را در بطن خود دارد، می ‌تواند یکی از امکاناتی باشد که به ما معنا می بخشد.

سال نو و بهار نو خجسته باد!